طرح جابربن حیان، طرح جابر یا در اصطلاح، “پروژه های علمی دانش آموزان دوره ابتدایی”، یک طرح اجرایی تحقیقاتی است که در دوره ابتدایی و به صورت سالانه برگزار می شود. یکی از اهداف اصلی طرح جابر، راهنمایی دانش آموزان برای انجام یک طرح تحقیقاتی اصولی است. با این راهکارها دانش آموزان علاوه بر مهارت های حل مسئله می تواند سایر مهارت های علمی و تحقیقاتی خود را رشد و ارتقا دهند. به این ترتیب می توان گفت شرکت در طرح جابربن حیان، راهی را به دانش آموزان نشان می دهد تا خودشان بتوانند به دنبال کسب دانش و حقیقت بوده و اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورند.
مدل طرح جابر
با اینکه طراحی مدل برای طرح جابربن حیان الزامی نیست، اما با این حال میتواند رتبه بالایی را نصیب طرح انجام گرفته کند. این در حالی است که بسیاری از طرحها با اینکه از مزایای بسیار زیادی برخوردار هستند به دلیل نداشتن مدل و ماکت مورد توجه داوران جشنواره قرار نمیگیرند و در مراحل ابتدایی رد میشوند. خاطر نشان میشود که معمولا ساخت مدل برای طرحهای جابر مربوط به مقاطع پنجم و ششم است.
دست سازه طرح جابر
ساخت و طراحی دست سازه طرح جابر که مربوط به پایههای پنجم و ششم است بیشترین شباهت را به دستورالعمل جشنواره نوجوان خوارزمی دارد. این بخش از مسابقه رقابت بالایی داشته و علاقهمندان به این محور را دانش آموزان کوشا با ضریب هوشی بالا تشکیل میدهند؛ بنابراین وزارتخانه آموزش و پرورش و ادارات ناحیه بیشترین تمرکز را بر روی این محور دارند.
طرح جابربن حیان به این دلیل که ساختار تهیه آن مشخص است و حتی جزئیات نحوه ارائه آن از پیش تعیین شده هم ابعاد تابلوی ارائه اثر مشخص شده، هم قسمتهای ضروری که باید در پروژه لحاظ شوند، مانند برگههای «مشخصات ارائه دهنده»، «طرح مسإله»، «فرضیه»، «روش تحقیق»، «منابع»، «نتیجه گیری»، «نمودارها» و… تعیین و معرفی شده است.
از آن مهمتر اینکه نحوه داوری این پروژهها نیز روند مشخص و مدونی دارد و این پروژههای دانش آموزی بر اساس شاخصههای مدون و مشخصی مورد ارزیابی و داوری قرار میگیرند؛ رویکردی که میتواند برتری محسوسی برای طرح جابر حتی به نسبت پروژههای دانشجویی و امثال پایان نامههای کارشناسی ارشد به حساب آید.
طرح جابر آزمایش
یکی از بخشهایی که علاقهمندان جشنواره طرح جابر در آن شرکت میکنند محور آزمایش است. این محور معمولا به پایههای چهارم به بالا اختصاص مییابد. دانش آموزان در این پایهها میکوشند آزمایشهای چالش برانگیز کتب درسی خود را به صورت عملی اجرا کرده و نتیجهگیری حاصل از مشاهدات خود را به صورت مستندات طرح جابر به رشته تحریر بیاورند. تجربه نشان میدهد که دانش آموزان شرکت کننده در این بخش در آینده نیز پیشرفت زیادی در دروس شیمی و آزمایشگاه خواهند کرد.
چرا اجرای طرح جابربن حیان یا پروژه علمی دانش آموزی در دوره ابتدایی اهمیت دارد؟
اجرای این طرح در دوره ابتدایی، اهداف آموزشی و اهداف مهارتی را دنبال می کند. طرح جابر به صورت جشنواره برگزار میشود و تمام مراحل اجرا و داوری پروژه ها به تصویب وزارت آموزش و پرورش رسیده است.
* اهداف مهارتی طرح جابر
- مهارت حل مسئله
- مهارت های کار گروهی و روابط اجتماعی در میان همسالان
- بهکارگیری استعداد و توانایی های فردی
- خلاقیت و نوآوری در ارائه طرح های پژوهشی
- احساس اعتماد به نفس
- آمادگی برای پذیرش مسئولیت
- اهداف آموزشی طرح جابر
- کنجکاوی دانش آموزان نسبت به مسائل و مشکلات
- بررسی چالش های علمی و توانایی تحلیل سوالات
- درک مفاهیم علمی و ارزش مباحث علوم
- مسئولیت پذیری، رهبری، راهبری
مراحل انجام پروژه علمی طرح جابر شامل چه مواردی است؟
- انتخاب موضوع طرح جابر بن حیان برای هر پایه به صورت جداگانه
- تعیین نوع پروژه های تحقیقاتی و انجام روش تحقیق متناسب با آن
- تهیه تابلو نمایش طرح جابر
- شرکت در نمایشگاه مدرسه، ناحیه و استان
طرح جابر کلاس دوم
نقش والدین در طرح جابربن حیان چیست؟
یکی از اهداف برگزاری طرح جابر این است که دانش آموزان در هر دوره ای که مشغول به تحصیل هستند، از انجام تمام مراحل طرح تحقیقاتی لذت ببرند و اطلاعات جدیدی بیاموزند و همچنین بتوانند با مهارت های جدید آشنا شوند. والدین باید در این مسیر، فرزندان خود را یاری کنند و زمینه را برای او فراهم نمایند. والدین باید در جریان تمام دستورالعمل ها و قوانین طرح جابربن حیان قرار داشته باشند و با اولیا مدرسه و آموزگاران همکاری کنند. والدین، نقش اصلی را در تشویق دانش آموزان برای انجام طرحهای تحقیقاتی دارند. بر همین اساس لازم است استعدادهای فرزندان خود را شناسایی کرده و برای پیشرفت او گام بردارند.
انواع پروژه های طرح جابر بن حیان به چند دسته تقسیم می شوند؟
- پروژه طبقه بندی
- پروژه ساخت مدل
- پروژه تحقیق
- پروژه نمایش علمی
- پروژه طراحی و ساخت