1- مددکار اجتماعی باید سعی کند هدف مشاده را برای خود مشخص کند ور در مقابل این سوالات که چرا و چیز چیز را مشاهده می کند پاسخ داشته باشد. یعنی باید اطلاعاتی جمع آوری کند که در تشخیص مشکل مفید باشد.
2- مشاده مددکار اجتماعی، اغلب ممکن است با مشاده فردی عادی فرق کند چون مشاهده او یک مشاهده او یک مشاهده حرفه ای و علمی است.
3- مددکار اجتماعی باید در کمترین فرصت بعد از مشاهدهف مطالب جمع آوری شده بررسی و ثبت و گزارش کن. هر چه فاصله بین زمان مشاهده و ثبت ان بیشتر شود، احتمال فراموش شدن بعضی از اطلاعات افزایش می یابد.
4- چنانچه مددکار در استفاده از روش مشاهده مشکلاتی دارد، باید آنها را گزارش کند تا درستی (روایی) یافته هایش برای کسانی که گزارش او را مطالعه می کنند و یا از اطلاعات تهیه شده استفاده می کنند، مشخص باشد.
5- استفاده از مهارت مشاهده ممکن است با سایر مهارتها از جمله مصاحبه و گوش کردن توأم باشد.
6- ثبت رفتار و واکنشهای غیرکلامی مراجع هنگام مصاحبه، بازدید از منزل، مرجعه به مرکز و غیره ضروری است.
7- برای استفاده از مهارت مشاهده، مددکار اجتماعی می تواند از این راهها استفاده کند:
الف) مشاهده با شرکت فعال: در این روش، مددکار اجتماعی به عنوان مشاهده گر در زندگی گروههای هدف شرکت دارد.
« از این سبب، به این گونه مشاهده، مشاهده همراه با مشارکت می گویند که در غیر از آن مشاهده کننده کم و بیش با زندگی گروه مخلوط می شود و خود در متن آن جا می گیرد». ( دو ورژه، موریس، روشهای علوم اجتماعی، ص244)
« ریمون کیوی » و « لوک و ان کامپنهود » نیز در کتاب خود درباره فایده این روش اورده اند:
« روشهای مشاهده مستقیم تنها روشهایی … هستند که رفتارها را در موقع تولیدشان و در خودشانف بدون واسطه یک سند یا یک شهادت، به دام می اندازند» (کیوی ، ریمون و لوک وان کامپنهود ، روش تحقیق در علوم اجتماعی ، ص192)
ب) مشاهده رفتار از طریق شیشه یکطرفه.
ج) مشاهده رفتار در کنار استفاده از سایر مهارتها به صورت همزمان.
استفاده از این اطلاعات محاسنی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
1- اطلاعاتی که بدست می آید بدون واسطه است؛ یعنی مددکار اجتماعی به صورت مستقیم مشاهده و اطلاعات لازم را جمع آوری می کند. « مشاهده کننده با حضور مستقیم در صحنه مشاهده تجربه های غنی تری کسب می کند » ( دلاور ، علی ، مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی ، ص2599
2- در استفاده از این مهارت همکاری مراجع ضروری نیست.
3- در مواقعی که مراجع قادر به انتقال اطلاعات نیست یا اطلاعات غیرواقعی می دهد استفاده از این روش مفید واقع می شود ؛ مثل مشاهده رفتار کودکان با یکدیگر در یک مرکز شبانه روزی یا مدرسه.
4- گاهی مشاهده رفتار و حالات و واکنشهای مراجع ممکن است پیامدهایی برای مددکار اجتماعی داشته باشد.
5- مددکار اجتماعی در زمان کوتاه اطلاعات زیادی می تواند بدست آورد.
« حضور خود مشاهده گر در موقعیت مورد مشاهده و نظارت کامل بر رویدادهای آن موقعیت، او را قادر می سازد که اطلاعات وسیعی را در زمان کوتاهی به دست آورد». ( سیف نراقی ، مریم و عزت الله نادری ، روشهای تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی ، ص 178 ).
6- از طریق مشاهده می توان اطلاعاتی به دست آورد که طرح سوال برای دستیابی به آن ممکن است واکنشهایی را در مراجع ایجاد و یا احساسات او را جریحه دار کند.