خواجه شمس الدین محمد، حافظ شیرازی، از محبوب ترین شعرای ایران زمین است که با گذشت قرن ها، آثارش نه تنها در ایران بلکه در سراسر نقاط جهان به شهرت رسیده است. موضوع اشعار حافظ بسیار متنوع بوده و از اشعار او در موسیقی سنتی ایرانی، هنرهای تجسمی و خوشنویسی استفاده می شود.
در نزد ما ایرانیان ، شیخ حافظ شیرازی داننده اسرار نهان و عالم غیب می باشد که هنگام مواجه شدن با مشکلات یا دو راهی های زندگی یا در مراسمات مختلف ملی به او مراجعه کرده و تفال می زنیم و از اشعارش استفاده می کنیم.
زندگینامه حافظ شیرازی
این بخش از فرهنگ و هنر نمناک را با نگاهی به بیوگرافی حافظ شیرازی آغاز می کنیم ؛ شمس الدین محمد ملقب به خواجه حافظ شیرازی و مشهور به لسان الغیب از مشهورترین شعرای تاریخ ایران زمین است که در حدود سال 726 ه.ق در شهر شیراز به دنیا آمد است. شهرت اصلی حافظ و رمز پویایی جاودانه آوازه او به سبب غزلسرایی و سرایش غزل های بسیار زیباست.
نام پدرش حافظ بهاء الدین بوده که در دوره سلطنت اتابکان فارس از اصفهان به شیراز مهاجرت کرده است. شمس الدین از دوران طفولیت به مکتب و مدرسه رفت و به یادگیری علوم نزد علما و فضلای زادگاهش پرداخت.
او در دوران جوانی بر تمام علوم مذهبی و ادبی تسلط یافت و قرآن را حفظ نمود و در دهه بیست زندگی به یکی از مشاهیر علم و ادب دیار خود تبدل شد و به خاطر حفظ بودن قرآن تخلص حافظ را برگزید.
در دوران جوانی حافظ سلسله محلی اتابکان فارس افول و این ایالات مهم به تصرف خاندان اینجو در آمده بود. حافظ مورد توجه و امرای اینجو قرار گرفت و نزد شاه شیخ جمال الدین ابواسحاق حاکم فارس جایگاه والایی داشت.
امیر مبارزه الدین مؤسس سلسله آل مظفر در سال 754 ه.ق بر امیر اسحاق چیره گشت اما سلطنت امیر مبارز الدین مدت زیادی به طول نیانجامید و در سال 759 ه.ق دو تن از پسران او شاه محمود و شاه شجاع پدر را از حکومت خلع کردند. این دو امیر نیز احترام فراوانی به حافظ می گذاشتند.
شغل حافظ
در دوران شاه شیخ ابواسحاق حافظ به دربار راه یافت و شغل دیوانی پیشه نمود . حافظ علاوه بردربار شاه ابواسحاق در دربار شاهان دیگر مانند شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز راه داشته است. امرار معاش حافظ از طریق شغل دیوانی بوده و شاعری پیشه اصلی او نبوده است.
معمار آرامگاه و مقبره حافظ
آندره گدار، یک شرق شناس معروف و فارغالتحصیل از دانشکده هنرهای زیبای پاریس بود. او به عنوان یک فرد توانمند در زمینه معماری در دنیا معروف بود. وی در سال 1307 هجری قمری به ایران دعوت شد و ساخت و مرمت بسیاری از اماکن تاریخی ایران به او سپرده شد.
آندره گدار حدود 32 سال در ایران زندگی کرد و در این دوران سعی کرد تا با تهیه فهرستی از تغییرات و ساخت بناهای تاریخی ایران، تحولات بسیار زیادی را در حوزه باستان شناسی و میراث فرهنگی ایران ایجاد کند. همچنین وی به همراه همسر خود در یک نشریه که با زبان فرانسه به چاپ میرسید، آثار تاریخی و فرهنگی ایران را معرفی کردهاند.
به جرأت میتوان گفت که ساخت و مرمت آرامگاه و مقبره حافظ، یکی از ماندگارترین فعالیتهای آندره گدار در ایران بود که باعث شد نامش برای همیشه در تاریخ ایران ثبت شود.
تالار حافظیه
تالار حافظیه در دوره زندیان ساخته شده است که ۵۶ متر طول و ۸ متر عرض داشته و از ۲۰ ستون سنگی که هر کدام به ارتفاع ۵ متر میباشند، تشکیل شده است.
این تالار در گذشته شامل ۴ ستون و ۴ اتاق بوده که بعدها اتاق ها از محدوده آن حذف شدند. در سمت شرق و غرب تالار ۲ اتاق (یکی متعلق به سازمان میراث فرهنگی و دیگری مربوط به دفتر آرامگاه) وجود دارد. نوع معماری این تالار مربوط به دورههای هخامنشیان و زندیان است.
این مکان جدا از آرامگاه حافظ مکانی بسیار زیبا و دیدنی با درختان بلند و باغات و گلهای رنگارنگ مکانی برای رفع خستگی و گردشگاهی دیدنی است.
مجموعه حافظیه به چهار محوطه تقسیم شده است
محوطه شمالی
در این محوطه درختهای نارنج و دو حوض بزرگ وجود دارند که این حوضها منبع آب حوضهای باغ ورودی میباشند. حافظشناسی با مساحت ۳۳۰ مترمربع، کتابخانه با مساحت ۴۴۰ مترمربع و فروشگاه محصولات فرهنگی نیز در این ناحیه قرار گرفتهاند.
سنگ مزار
مهمترین بخش آرامگاه حافظ، مقبره خواجه حافظ است که در بخش میانی واقع شده است. مقبره که از سطح زمین فاصله دارد، دارای 5 پله است و حدود یک متر از صحن آرامگاه بالاتر قرار گرفته است. مقبره دارای یک گنبد بزرگ است که با 8 ستون سنگی با ارتفاع 10 متر در بالای مزار حافظ قرار گرفته است.
در زیر این گنبد میتوان هنر دستان بسیاری از هنرمندان ایرانی را مشاهده کرد که شامل معرق کاری و کاشی کاری است.